Davranışsal Ekonomi Perspektifinde İktisat Okullarında Rasyonalite Kavramı
Anahtar Kelimeler:
Rasyonalite Kavramı, Davranışsal Ekonomi, Tüketici DavranışlarÖzet
İktisat bilimi, kaynakların tahsisi, üretim, dağıtım ve tüketim gibi ekonomik süreçleri inceleyen bir sosyal bilim dalıdır. İktisadi düşüncenin temelini oluşturan bu bilim dalı, toplumların kaynakları nasıl kullanacaklarına dair kararlar almasını ve bu kararların ekonomik sonuçlarını analiz etmeyi amaçlar. Bu bilim dalı, bireylerin, firmaların ve devletlerin ekonomik davranışlarını anlama, açıklama ve tahmin etme çabası içindedir. İktisat bilimi içinde yer alan davranışsal ekonomi ise geleneksel ekonomi teorilerine eleştirel bir yaklaşım sunan bir perspektiftir. Davranışsal ekonomi, bireylerin ekonomik kararlarını rasyonel olmaktan ziyade sıklıkla duygusal, psikolojik ve sosyal faktörler tarafından etkilendiğini öne sürer. Bu bağlamda, davranışsal ekonomi perspektifinde "rasyonellik" kavramı, neoklasik ekonomi teorilerindeki anlamından farklı bir şekilde ele alınır. Tüketici davranışları ise, davranışsal iktisat içinde önemli bir konudur. İnsanların alışveriş, tüketim ve tasarruf gibi ekonomik kararlarını anlamak, ekonomik modellerin gerçek dünya davranışlarına daha iyi uymasını sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı, birinci bölümde rasyonalite kavramını kavramsal kökenini, tarihçesini ve geleneksel iktisat okullarında bu kavramın varlığına ve bu kavrama getirilen eleştiriler incelemek. İkinci bölümde ise davranışsal iktisadın ortaya çıkışı, gelişimi ve kavramsal çerçevesini incelemek. Son bölümde davranışsal iktisat çerçevesinde tüketici davranışlarını açıklayan modeller ve tüketicinin satın alma kararlarını etkileyen faktörleri detaylı bir şekilde incelenmektir.
Referanslar
Abbas, M. H. I. (2020). A rational irrationality: Reviewing the concept of rationality in conventional economics and Islamic economics. Al-Amwal: Jurnal Ekonomi dan Perbankan Syari'ah, 12(1), 77-85.
Altman, M. (2013). Hayek’s complexity assumption, ecological and bounded rationality, and behavioral economics. In Hayek and behavioral economics (pp. 221-262). London: Palgrave Macmillan UK.
Angner, E. & Loewenstein, G. (2007). Behavioral economics. Handbook of the philosophy of science: Philosophy of economic, 641-690.
Arxer, S. L., Van Lear, W. & Lodge, P. (2011). The keynesian revolution: Market rationality and socially sensitive economics. Toward A Post-Market Society, 49-69.
Bilovodska, O. & Poretskova, M. (2023). Barriers to online purchase: Case study consumer behaviour in fashion industry e-commerce. Economic Journal of Lesya Ukrainka Volyn National University, 2(34), 102-112.
Blawatt, K. R. (2016). Marconomics: Defining economics through social science and consumer behavior. Emerald Group Publishing Limited.
Blinder, A. S. (2000). Central-bank credibility: Why do we care? How do we build it?. American Economic Review, 90(5), 1421-1431.
Boylan, T. & O'Gorman, P. (2013). Post-Keynesian economics, rationality, and conventions (pp. 62-79). Oxford: Oxford University Press.
Camerer, C., Loewenstein, G. & Prelec, D. (2005). Neuroeconomics: How neuroscience can inform economics. Journal of Economic Literature, 43(1), 9-64.
Caravale, G. (1987). The neo-keynesian school: Some internal controversies. Atlantic Economic Journal, 15(4), 1.
Cagan, P. (1980). Reflections on rational expectations. Journal of Money, Credit and Banking, 12(4), 826-832.
Çalık, Ü. & Düzü, G. (2009). İktisat ve psikoloji. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E- Dergisi
Dornbusch, R. & Fischer, S. (1986). The open economy: Implications for monetary and fiscal policy. In the american business cycle: Continuity and change (pp. 459-516). University of Chicago Press.
Duran, M. S. (2017). Kant’ın ödev ahlakı üzerine. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, (6), 57-84.
Fiori, S. (2009). Hayek's theory on complexity and knowledge: Dichotomies, levels of analysis, and bounded rationality. Journal of Economic Methodology, 16(3), 265-285.
Foxall, G. R. (2017). Behavioral economics in consumer behavior analysis. The Behavior Analyst, 40, 309-313.
Gertchev, N. (2007). A critique of adaptive and rational expectations. Quarterly Journal of Austrian Economics, 10(4), 313-329.
Giocoli, N. (2005). Modeling rational agents the consistency view of rationality and the changing image of neoclassical economics. Cahiers D’économie Politique, (2), 177-208.
Hahn, F. H. (1980). Monetarism and economic theory. Economica, 47(185), 1-17.
Hirshleifer, D. (2015). Behavioral finance. Annual Review of Financial Economics, 7, 133-159.
Hursh, S. R. (1984). Behavioral economics. Journal of The Experimental Analysis of Behavior, 42(3), 435-452.
Lagueux, M. (1997, June). The rationality principle and classical economics. In CONGRESS of History of Economics Society, College of Chalerston, Chalerston, SC.
Lee, C. & Green, R. T. (1991). Cross-cultural examination of the fishbein behavioral intentions model. Journal of International Business Studies, 22, 289-305.
Lee, S. H. & Hoffman, K. D. (2015). Learning the shamwow: Creating infomercials to teach the AIDA model. Marketing Education Review, 25(1), 9-14.
Lovell, M. C. (1986). Tests of the rational expectations hypothesis. The American Economic Review, 76(1), 110-124.
Lü, R. & Hao, F. (2022). The development of rationality in economics. International Research in Economics and Finance, 6(1), 1.
Maslow, A. & Lewis, K. J. (1987). Maslow's hierarchy of needs. Salenger Incorporated, 14(17), 987-990.
Mullainathan, S. & Thaler, R. H. (2000). Behavioral economics.
Nagatsu, M. (2015). Behavioral economics, history of. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2, 2.
Prakash, A. (2016). Howard sheth model of consumer behaviour. Deliberative Research, 30(1), 43.
Prasad, R. K. & Jha, M. K. (2014). Consumer buying decisions models: A descriptive study. International Journal of Innovation and Applied Studies, 6(3), 335.
Ramos, J. (1989). Neo-Keynesian macroeconomics as seen from the South. CEPAL Review.
Roberts, J. H. & Lilien, G. L. (1993). Explanatory and predictive models of consumer behavior. Handbooks in Operations Research and Management Science, 5, 27-82.
Rutherford, M. (1984). Rational expectations and Keynesian uncertainty: A critique. Journal of Post Keynesian Economics, 6(3), 377-388.
Sendhil, M. & Thaler, R. (2000). Behevioral economics encyclopedia of social sciences.
Smith, A. (1937). The wealth of nations [1776] (Vol. 11937).
Solek, A. (2014). Behavioral economics approaches to public policy. Journal of International Studies, 7(2).
Şen, A. K. (1977). Rasyonel aptallar: İktisat teorisinin davranışsal temellerinin bir eleştirisi. Felsefe ve Halkla İlişkiler, 317-344.
Şeniğne, B. (2011). Rasyonalite kavramına deneysel ve davranışsal iktisat bağlamında yeni bir bakış açısı:“Nöroiktisat”, Doctoral dissertation, Marmara Universitesi ,Turkey.
Thompson, G. (1981). Monetarism and economic ideology. Economy and Society, 10(1), 27-71.
Vignali, C. (1999). Benetton's brand position explored and developed through Nicosia's consumer-behaviour model. Journal of the Textile Institute, 90(1), 48-59.
White, M. D. (2003). Reconciling homo economicus and John Dewey's ethics. Journal of Economic Methodology, 10(2), 223-243.
Zafirovski, M. (2008). Classical and neoclassical conceptions of rationality-findings of an exploratory survey. The Journal of Socio-economics, 37(2), 789-820.
Zhao, Q. & Hastie, T. (2021). Causal interpretations of black-box models. Journal of Business & Economic Statistics, 39(1), 272-281.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Sosyal Bilimler Akademik Gelişim Dergisi (SOBAG)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
