Türkiye'de hava taşımacılığının ekonomik büyümeye etkisi: Ampirik bir analiz
The effect of air transportation on economic growth in Turkey: An empirical analysis
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14565682Anahtar Kelimeler:
Ekonomik Büyüme, Havacılık Sektörü, Eşbütünleşme AnalizÖzet
Havayolu taşımacılığı, ülkeleri, kültürleri ve insanları birbirine bağlayarak küresel ekonomiye önemli bir katkı sağlamakta, dünya çapında ekonomik faaliyetlerin entegrasyonunu desteklemektedir. Özellikle ticaretin kolaylaşması, hızlı mal ve insan taşımacılığı gibi avantajlarıyla ekonomik kalkınmayı teşvik eden bu sektör, toplumların hareketlilik ve bağlantı gereksinimlerini de karşılayarak modern yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Artan rekabet ortamında daha geniş bir destinasyon ağına daha uygun fiyatlarla ulaşım sağlama imkânı sunan havayolu taşımacılığı, giderek daha stratejik ve kritik bir sektör konumuna yükselmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de 1974-2023 yılları arasındaki dönemde havacılık sektörünün ekonomik büyüme üzerindeki etkisi ampirik olarak ele alınmış ve sektörün ekonomiye katkısı derinlemesine incelenmiştir. Çalışmanın ilk aşamasında, ekonometrik analiz tekniklerinden ADF ve PP birim kök testleri kullanılarak değişkenlerin durağan olup olmadığı değerlendirilmiş; bu testlerin sonuçlarına dayanarak, seriler arasında uzun vadeli bir ilişkinin varlığını belirlemek amacıyla Engle-Granger Eşbütünleşme Testi uygulanmıştır. Son aşamada ise, havacılık sektörünün Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerini daha doğru bir şekilde ortaya koymak için FMOLS, DOLS ve CCR yöntemleriyle parametre tahmin analizi yapılmıştır. Elde edilen bulgular, havacılık sektöründe gerçekleştirilen yük ve yolcu taşımacılığı hizmetlerinin Türkiye'nin GSYH’si üzerinde belirgin bir pozitif etki yarattığını göstermekte ve bu sektörün ekonomik büyümeye olan katkısını doğrulamaktadır.
Referanslar
Aksal, T. (2019). İstanbul’daki havalimanlarının evrensel tasarım kavramı ışığında incelenmesi (Yüksek lisans tezi, T.C. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İç Mimarlık Anabilim Dalı, İç Mimarlık Programı).
Ali, R., Bakhsh, K., & Yasin, M. A. (2023). Causal nexus between air transportation and economic growth in BRICS countries. Journal of Air Transport Management, 107, 102335. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2022.102335
Altuntaş, M., & Kılıç, E. (2021). Havayolu taşımacılığı ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 187-202. https://doi.org/10.32709/akusosbil.716045
Atioğlu, E. (2021). TÜRK SİVİL HAVACILIK SEKTÖRÜNÜN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 1936-1945. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.872160
Bakırcı, M. (2012). Ulaşım Coğrafyası Açısından Türkiye’de Havayolu Ulaşımının Tarihsel Gelişimi Ve Mevcut Yapısı. Marmara Coğrafya Dergisi, (25), 340-377.
Balsalobre-Lorente, D., Driha, O. M., Bekun, F. V., & Adedoyin, F. F. (2021). The asymmetric impact of air transport on economic growth in Spain: fresh evidence from the tourism-led growth hypothesis. Current issues in tourism, 24(4), 503-519.
Brida, J. G., Rodríguez-Brindis, M. A., & Zapata-Aguirre, S. (2016). Causality between economic growth and air transport expansion: empirical evidence from Mexico. World Review of Intermodal Transportation Research, 6(1), 1-15. https://doi.org/10.1504/WRITR.2016.078136
Brida, J. G., Bukstein, D., & Zapata-Aguirre, S. (2016). Dynamic relationship between air transport and economic growth in Italy: a time series analysis. International Journal of Aviation Management, 3(1), 52-67.
Chi, J., & Baek, J. (2013). Dynamic relationship between air transport demand and economic growth in the United States: A new look. Transport Policy, 29, 257-260. https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2013.03.005
Çelebi, A. (2008). Türkiye’nin tam üyelik sürecinde AB sivil havacılık müktesebatına uyum düzeyi ve Türkiye-AB sivil havacılık sorunları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ufuk Üniversitesi.
Çelik, S., Künç, S., & Acar, S. (2020). Elektrik tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisinin analizi: Türkiye üzerine ampirik bir inceleme. Güncel Makroekonomik Sorunlar, Editör: Şebnem Taş, Gazi Kitap Evi, Ankara.
Dev, A., Faizan, S., Sneha, V., Vaibhavi, P., & Raut, P. (2023). The economic impact of aviation. International Journal of Research Publication and Reviews, 4(12), 4193-4198. Retrieved from http://www.ijrpr.com.
Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü. (2024). Havayolu sektör raporu 2023. Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Ankara.
Eren, A. S., Eryer, A., & Eryer, S. (2020). Havayolu taşımacılığı ve ekonomik büyüme ilişkisinin incelenmesi Türkiye örneği: Ampirik Bir Analiz. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 2(3), 236-257.
Eryer, A. (2024). The Impact of Air Transport on Economic Growth in the Fragile Five Countries: An Empirical Estimate. Equinox, Journal of Economics, Business & Political Studies, 11 (1), 24-37. https://doi.org/10.48064/equinox.1406345
Hansman, R. (2005). The impact of information technologies on air transportation. In 43rd AIAA Aerospace Sciences Meeting and Exhibit (p. 1).
Marshall, A. (2013). Principles of economics. Springer.
McWilliams, J. (2022). A New Development Model Part I: A Historical Stages of Growth Analysis.
Nergiz, A. (2019). Türkiye'nin Sivil Havayolu Taşımacılığının Gelişimi ve "Havayolu Devlet İşletme İdaresi" (1933-1956) Dönemi (Doctoral dissertation, Marmara Üniversitesi, Turkey).
Nguyen, Q. H. (2023). The causality between air transport and economic growth: Empirical evidence from regions in Asia. Research in Transportation Business & Management, 47, 100948. https://doi.org/10.1016/j.rtbm.2023.100948
Park, J. S., Seo, Y. J., & Ha, M. H. (2019). The role of maritime, land, and air transportation in economic growth: Panel evidence from OECD and non-OECD countries. Research in Transportation Economics, 78, 100765. https://doi.org/10.1016/j.retrec.2019.100765
Saheed, A. A. A., & Iluno, S. Z. C. (2015). Air transportation development and economic growth in Nigeria. Journal of economics and sustainable development, 6(2), 1-11.
Var, D., & Gürdal, T. (2021). Sivil havacılık sektöründe devletin düzenleyici rolü: Türkiye örneği. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 7(2), 67-88.
Yalçin, A. H. (2018). Havalimanı işletmeciliği kamu-özel sektör karşılaştırması (Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep).
Yao, S., & Yang, X. (2012). Air transport and regional economic growth in China. Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics, 19(3), 318-329. https://doi.org/10.1080/16081625.2012.667458.
Yavuz, S., & Yıldız, M. (2024). Havacılık Sektörünün Ekonomik Büyümeye Etkisi: Hindistan Örneği. Journal of Aerospace Science and Management, 2(2), 23-41.
Yılmaz, F. (2020). Türkiye’de sivil havacılık sektörünün tarihsel gelişimi ve 2003-2018 yılları arasında sektörün değerlendirilmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(1), 113-129.
Yüksel, H. (2016). Sivil havacılığın gelişimi ve küreselleşme sürecine katkıları: Türkiye örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 5(11), 1-20.
Zhang, F., & Graham, D. J. (2020). Air transport and economic growth: A review of the impact mechanism and causal relationships. Transport Reviews, 40(4), 506-528.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Sosyal Bilimler Akademik Gelişim Dergisi (SOBAG)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
